Nieuws

Wat te doen als u een erfenis niet wilt aanvaarden

Na een overlijden in uw omgeving kan het zijn dat u in het testament voorkomt als erfgenaam. Het lijkt misschien alsof dat iets is waar u zelf geen zeggenschap over hebt. Echter, als u erfgenaam bent mag u kiezen of en hoe u de erfenis aanvaardt.

U kunt er namelijk voor kiezen om de erfenis zuiver te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden of te verwerpen. Iedere erfgenaam neemt een eigen beslissing over aanvaarden of verwerpen. Als u de erfenis aanvaardt, bent u aansprakelijk voor eventuele schulden van de overledene. Ook heeft de aanvaarding mogelijk gevolgen voor uw uitkering of toeslagen. De drie mogelijkheden zetten we op een rij.

Zuiver aanvaarden

Als u officieel wilt aanvaarden, kunt u daarvoor naar de griffie van de rechtbank. Maar u kunt uw keuze voor zuivere aanvaarding ook via ondertekening van een verklaring van aanvaarding bij de notaris vastleggen.

Wanneer u de nalatenschap aanvaardt bent u samen met de andere erfgenamen die zuiver hebben aanvaard aansprakelijk voor eventuele schulden. De erfgenamen zijn ook samen verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap.

Als u eenmaal de erfenis aanvaardt, dan kunt u alleen bij hoge uitzondering op deze keuze terugkomen. Dat kan als er achteraf hoge schulden blijken te zijn waarvan u echt niets wist en niet had kunnen weten. U zult daar echter wel voor naar de rechter moeten stappen. Als u niets hebt gedaan om te onderzoeken of er schulden zijn, kunt u niet op de keuze terugkomen.

Minderjarigen (onder de achttien jaar) kunnen de erfenis nooit zuiver aanvaarden. Zij kunnen kiezen tussen beneficiair aanvaarden en verwerpen. Dit is zo geregeld om hen te beschermen tegen eventuele schulden. Voor verwerpen is wel toestemming van de rechter nodig.

Beneficiair aanvaarden

Als u een erfenis beneficiair aanvaardt, krijgt u wel de erfenis maar bent u niet aansprakelijk voor eventuele schulden. Dit kunt u bijvoorbeeld doen als u het vermoeden hebt dat de nalatenschap vooral uit schulden bestaat en dat die schulden hoger zijn dan het bezit, maar u toch wilt dat de nalatenschap netjes wordt afgewikkeld.

Als u beneficiair wilt aanvaarden, dan legt u een schriftelijke verklaring af bij de rechtbank. Dit kunt u ook met een volmacht via de notaris regelen. Dan hoeft u niet zelf naar de rechtbank. Voor een verklaring bij de rechtbank betaalt u wel griffierechten.

Vereffeningsprocedure

Als een van erfgenamen beneficiair aanvaardt, moet de hele nalatenschap volgens bijzondere regels worden afgewikkeld, volgens een zogenaamde vereffeningsprocedure. Dat is iets meer werk voor de erfgenamen dan bij zuivere aanvaarding en brengt wat extra kosten (voor de rechtbank) met zich mee.

Er moet eerst een boedelbeschrijving komen met een opsomming van alle schulden en het bezit in de nalatenschap. De notaris kan jou en de andere erfgenamen hierbij helpen. Vervolgens moeten de erfgenamen de schuldeisers aanschrijven en afbetalen. De rechter kijkt mee met deze ‘vereffening’. De vereffeningsprocedure is niet altijd nodig. De notaris kan u daar meer over vertellen.

Minderjarigen kunnen kiezen tussen beneficiair aanvaarden en verwerpen om hen te beschermen tegen eventuele schulden. Als de wettelijk vertegenwoordiger van het kind niet binnen drie maanden een keuze doorgeeft, aanvaardt de minderjarige de erfenis automatisch beneficiair.

Verwerpen

Als u een erfenis verwerpt, dan krijgt u niets uit de nalatenschap, ook geen fotoboeken of brieven. U bent niet aansprakelijk voor eventuele schulden. U bent niet betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap.

Als u de erfenis wilt verwerpen, dan legt u een schriftelijke verklaring af bij de rechtbank. Dit kunt u ook met een volmacht via de notaris regelen. Dan hoeft u niet zelf naar de rechtbank. Voor een verklaring bij de rechtbank betaalt u griffierechten.

Het is verstandig de nalatenschap te verwerpen als de nalatenschap meer schulden dan vermogen bevat. Het kan natuurlijk ook zijn dat u om persoonlijke redenen niets van de nalatenschap wilt hebben.

Als u een erfenis verwerpt en er is een testament, gaat het erfdeel naar de andere erfgenamen in het testament (tenzij er in het testament iets anders staat). Is er geen testament, dan gaat uw erfdeel naar de wettelijke erfgenamen na u. Bijvoorbeeld uw kinderen als u die hebt. De kinderen kunnen de erfenis natuurlijk ook weer verwerpen. Bij minderjarigen moet de kantonrechter toestemming geven voor verwerpen. De wettelijk vertegenwoordiger van de minderjarige regelt dit. Als de wettelijk vertegenwoordiger van het kind niet binnen drie maanden een keuze doorgeeft, aanvaardt de minderjarige de erfenis automatisch beneficiair.

Belangrijk: per ongeluk zuiver aanvaarden

Als u nog niet zeker weet of u zuiver wilt aanvaarden, pas dan op dat u zich niet als erfgenaam ‘gedraagt’. Bijvoorbeeld door:

• waardevolle spullen van de overledene mee naar huis te nemen, zonder dat u op papier vastlegt dat u ze alleen voor veiligheid meeneemt;
• een schuldeiser te betalen met geld uit de nalatenschap of met eigen geld (begrafeniskosten mag  u wel betalen);
• geld op te nemen van de gezamenlijke rekening.

Op het moment dat u door uw gedrag een erfenis (per ongeluk) aanvaardt, aanvaard u de erfenis mét eventuele schulden. Let er dus goed op dat u niet per ongeluk wordt gezien als erfgenaam en voorkom zo eventuele financiële problemen.

Uitkering, toeslagen of pensioen

Als u een bijstandsuitkering hebt of in de schuldsanering zit, dan moet u de erfenis melden. Bij zorgtoeslag, een studiebeurs of huurtoeslag kan de erfenis van invloed zijn op uw toeslag of beurs. Een erfenis heeft geen gevolgen voor een pensioen en AOW-uitkering.